Dính thắng lưỡi ở trẻ em: Nguyên nhân, biểu hiện và cách xử lý

Tật dính thắng lưỡi là dị tật bẩm sinh dạng nhẹ thường gặp ở khoảng 4 – 5% bé sơ sinh với tỷ lệ ở bé trai nhiều hơn bé gái. Tật dính thắng lưỡi có thể làm hạn chế quá trình cử động bình thường của lưỡi và sự phát âm của bé yêu sau này. Cùng Huggies tìm hiểu dấu hiệu tật dính thắng lưỡi và cách chăm sóc bé trong bài viết dưới đây nhé!

>> Tham khảo thêm: 

• Hình ảnh thắng lưỡi bình thường của trẻ sơ sinh
• Trẻ sơ sinh bị ho có đờm, khò khè thì phải làm sao?
• Vàng da sơ sinh: nguyên nhân, dấu hiệu và cách điều trị

Tật dính thắng lưỡi là gì?

Dính thắng lưỡi là tật bẩm sinh nhẹ xuất hiện ngày từ khi bé mới sinh, xảy ra do dây thắng lưỡi (lớp màng niêm mạc dưới lưỡi nối từ đầu lưỡi xuống sàn miệng) bị ngắn và làm hạn chế cử động bình thường của đầu lưỡi. Theo thống kê, khoảng 5% trẻ sơ sinh mắc phải tật này, và thường được phát hiện trong tháng đầu đời khi thăm khám sức khỏe định kỳ hoặc khi tiêm chủng.

Tuy nhiên, tật dính thắng lưỡi có thể được phát hiện muộn khi trẻ gặp khó khăn trong bú, phát âm hoặc tăng cân chậm. Nếu không điều trị kịp thời, nó ảnh hưởng đến khả năng bú, nuốt, phát âm và sự phát triển thể chất, ngôn ngữ của trẻ.

>> Tham khảo: Dấu hiệu trẻ chậm nói và cách dạy trẻ tập nói

Nguyên nhân trẻ bị dính thắng lưỡi

Dính thắng lưỡi ở trẻ là dị tật bẩm sinh không nguy hiểm nhưng ảnh hưởng đến chức năng của lưỡi. Hiện nay, các chuyên gia vẫn chưa tìm ra nguyên nhân dẫn đến dị tật dính thắng lưỡi ở trẻ. Một số nghiên cứu lại cho thấy rằng dính thắng lưỡi ở trẻ là bắt nguồn từ di truyền.

Dấu hiệu nhận biết trẻ bị dính thắng lưỡi

Bất cứ trẻ sơ sinh, trẻ nhỏ nào cũng có nguy cơ mắc phải tật dính dây thắng lưỡi, tùy vào mức độ nặng nhẹ và độ tuổi của trẻ mà có những biểu hiện cụ thể ra bên ngoài. Cha mẹ có thể nhận biết tật dính dây thắng lưỡi ở trẻ thông qua một số biểu hiện điển hình như:

• Bé gặp khó khăn khi bú và khi phát âm.
• Bé chậm lên cân.
• Bé không thể đưa lưỡi chạm vào vị trí răng cửa hàm trên.
• Bé không thể đưa đầu lưỡi ra khỏi vị trí răng cửa hàm dưới quá 1 - 2 mm.
• Bé không thể đưa lưỡi di chuyển sang 2 bên.
• Bé thè lưỡi có hình trái tim, hoặc hình vuông.
• Dây thắng lưỡi bị ngắn một cách bất thường.
• Dây thắng lưỡi bị dính vào ngay cạnh đầu lưỡi hoặc đầu lưỡi.
• Răng cửa hàm dưới của bé bị nghiêng hoặc hở
• Núm vú mẹ biến dạng, có vết lằn chèn ép hoặc có thể bị viêm và đau sau khi cho bé bú.

>> Tham khảo: Đau đầu ti khi cho con bú: Nguyên nhân và cách giảm đau

Hình ảnh thắng lưỡi bình thường và dính thắng lưỡi ở trẻ (Nguồn: Huggies)

Các mức độ dính thắng lưỡi ở trẻ

Thông qua việc quan sát và đo chiều dài dây thắng lưỡi, căn cứ khoảng cách đo được tính từ sàn miệng đến mặt dưới của lưỡi nếu nhỏ hơn 16mm, thì các bác sĩ có thể chẩn đoán bé bị dính thắng lưỡi và đánh giá tình trạng của bé dựa trên các cấp độ:

• Mức độ 1 (12 – 16mm): Dính thắng lưỡi nhẹ.
• Mức độ 2 (8 – 11mm): Dính thắng lưỡi trung bình. 
• Mức độ 3 ( 3 – 7mm): Dính thắng lưỡi nặng. 
• Mức độ 4 (dưới 3mm): Dính thắng lưỡi hoàn toàn. 

Với cấp độ 1 và 2, bé có thể cần theo dõi thêm. Với trường hợp dính thắng lưỡi cấp độ 3 và 4, bé cần phẫu thuật cắt thắng lưỡi. Tuy nhiên, để xác định việc cần thiết của phẫu thuật cắt thắng lưỡi, mẹ cần đưa bé thăm khám tại chuyên khoa răng hàm mặt, mẹ nhé.

>> Tham khảo: Cách hút mũi cho bé an toàn tại nhà bố mẹ cần biết

Trẻ bị ảnh hưởng thế nào khi bị tật dính thắng lưỡi?

1. Ảnh hưởng đến vận động của lưỡi

Tùy theo mức độ dính thắng lưỡi, tật này có thể ảnh hưởng đến khả năng vận động của lưỡi, khiến lưỡi trẻ không thể đưa lên chạm vòm miệng hoặc di chuyển sang hai bên để chạm vào niêm mạc má.

>> Tham khảo: Bệnh nấm lưỡi ở trẻ: Dấu hiệu và cách điều trị

2. Ảnh hưởng khi bé bú mẹ

Tật dính thắng lưỡi khiến trẻ khó bú sữa mẹ, gây đau cho mẹ và bú bình cũng rất chậm, hay cáu gắt và khóc vì không bú được, dẫn đến tình trạng chậm tăng cân hoặc không tăng cân. Ngoài ra, trẻ cũng gặp khó khăn khi thực hiện các động tác co lưỡi lên trên, ảnh hưởng đến cử động nhai nuốt và dễ bị khớp cắn hở. Lưỡi không thể đưa thức ăn sang hai bên răng hàm, gây cắn lưỡi khi ăn.

>> Tham khảo: Trẻ sơ sinh lười bú, bú ít: Nguyên nhân và cách xử lí

3. Ảnh hưởng đến phát âm của bé

Do lưỡi kém linh hoạt, trẻ mắc tật dính thắng lưỡi sẽ gặp khó khăn trong việc uốn cong hoặc đưa lưỡi ra phía trước, ảnh hưởng đến khả năng phát âm. Nếu không điều trị, trẻ sẽ khó phát âm các âm như: t, l, ch, d, r. Mức độ ảnh hưởng phụ thuộc vào độ tuổi, với trẻ dưới 5 tuổi dễ nhận biết hơn, thường khó nói hoặc diễn đạt câu phức tạp. Trẻ lớn có biểu hiện mờ nhạt hơn, hơi luồn lưỡi sang hai bên má khi phát âm.

>> Tham khảo: 9 cách dạy bé tập nói hiệu quả, dễ thực hiện

4. Ảnh hưởng tới giai đoạn mọc răng

Trẻ bị dính thắng lưỡi trong giai đoạn mọc răng có thể gây nghiêng răng cửa dưới hoặc tạo khe hở giữa hai răng cửa hàm dưới, ảnh hưởng đến thẩm mỹ và chức năng nhai nuốt, phát âm. Ngoài ra, dính thắng lưỡi ngắn có thể gây co kéo, dễ dẫn đến viêm và tụt lợi ở mặt trong răng hàm dưới.

>> Tham khảo: Trẻ mấy tháng mọc răng? Thứ tự, Dấu hiệu và Cách chăm sóc

Tật dính thắng lưỡi khiến bé khó bú sữa mẹ, bú bình chậm (Nguồn: Sưu tầm)

Phương pháp phẫu thuật cắt thắng lưỡi ở trẻ sơ sinh

Khi nào nên cắt thắng lưỡi cho em bé?

Thời điểm lý tưởng để phẫu thuật là từ 3-6 tháng tuổi, khi bé đủ khỏe mạnh để chịu đựng ca phẫu thuật và chưa mọc răng cửa để giúp tránh tình trạng răng cắn dập lưỡi sau phẫu thuật do lưỡi bị tê. Tuy nhiên, quyết định này cần tham khảo ý kiến của bác sĩ chuyên khoa.

Phương pháp cắt thắng lưỡi ở trẻ sơ sinh

Phương pháp điều trị dính thắng lưỡi ở trẻ sơ sinh tùy thuộc vào mức độ dính thắng lưỡi và độ tuổi của bé. Hiện nay, cắt thắng lưỡi được coi là cách điều trị hiệu quả nhất. Tùy vào độ tuổi, bác sĩ sẽ áp dụng các kỹ thuật khác nhau:

• Đối với trẻ dưới 3 tháng tuổi: Bác sĩ thường sử dụng dao điện để cắt thắng lưỡi. Quá trình này diễn ra nhanh chóng do sức khỏe của trẻ còn yếu, và bé có thể bú ngay sau khi được điều trị.
• Đối với trẻ lớn hơn: Bác sĩ cần thực hiện gây mê và gây tê trước khi tiến hành cắt thắng lưỡi. Thủ thuật có thể được thực hiện bằng dao mổ hoặc máy đốt. Sau khi cắt, vết thương sẽ được khâu lại và quá trình hồi phục thường mất vài tuần.

Trong trường hợp dính thắng lưỡi quá nặng, bác sĩ có thể cần tiến hành tạo hình lại thắng lưỡi. Quy trình này tương tự như cắt thắng lưỡi, nhưng sẽ bao gồm thêm bước tạo hình và sử dụng chỉ tan an toàn. Sau khi thực hiện, bé có thể gặp một số biến chứng như nhiễm trùng hoặc chảy máu, vì vậy cha mẹ cần chú ý chăm sóc bé đúng cách trong thời gian hồi phục.

Theo bác sĩ Nguyễn Phước Mỹ Linh: 

Phẫu thuật tạo hình thắng lưỡi đa số được thực hiện ở trẻ trên 3 tháng tuổi, ít khi vội cắt thắng lưỡi dưới 3 tháng tuổi. Chỉ một số trường hợp đặc biệt cần cắt sớm ngay sau sanh nếu trẻ có biểu hiện dính thắng lưỡi nặng, không thể bú được. 

Chi phí phẫu thuật cắt thắng lưỡi bao nhiêu?

Chi phí phẫu thuật dính thắng lưỡi ở trẻ phụ thuộc vào phương pháp gây tê (tại chỗ hoặc gây mê) mà bác sĩ chọn, cũng như độ tuổi và mức độ dính thắng lưỡi của trẻ.

>> Tham khảo: 

• Cách chữa bệnh nấm miệng, nấm lưỡi ở trẻ sơ sinh
• Trẻ sơ sinh bị rụng tóc vành khăn có sao không?

Tùy vào mức độ dính thắng lưỡi, bác sĩ sẽ có phương pháp điều trị phù hợp (Nguồn: Sưu tầm)

Cách chăm sóc trẻ sau phẫu thuật dính thắng lưỡi

Sau khi thực hiện phẫu thuật cắt thắng lưỡi, tại khu vực vết thương sẽ xuất hiện một vết trắng. Tuy nhiên, tình trạng này sẽ tự biến mất sau một vài tuần, vì vậy các bậc phụ huynh không cần quá lo lắng. 

Bên cạnh đó, ba mẹ cần tuần thủ đầy đủ các chỉ dẫn của bác sĩ. Cần tránh để miệng bé ngậm hoặc cắn các đồ vật cứng, vì vết thương có thể dễ dàng bị tổn thương và gây chảy máu. Đồng thời, cần ngăn không cho trẻ nhỏ chạm vào vết thương để giảm nguy cơ nhiễm trùng. Sau mỗi lần ăn và khi luyện tập vận động lưỡi, cha mẹ nên vệ sinh miệng cho trẻ và đảm bảo trẻ uống đủ nước để làm sạch khoang miệng.

Câu hỏi thường gặp về tật dính thắng lưỡi

Bé cắt thắng lưỡi kiêng gì?

Để đảm bảo phẫu thuật cắt dính thắng lưỡi diễn ra an toàn, trẻ cần nhịn ăn và nhịn bú từ 4 đến 8 tiếng trước khi thực hiện. Trước khi tiến hành phẫu thuật, trẻ cũng cần được bác sĩ thăm khám và thực hiện một số kiểm tra cần thiết.

Sau khi cắt thắng lưỡi, trẻ nên ăn thức ăn mềm, lỏng và nguội như cháo, sữa, súp,… đồng thời tránh các loại thức ăn chua, cay, nóng và không ngậm các đồ vật hoặc đồ chơi cứng. Nếu trẻ có tiền sử dị ứng với một số thực phẩm hoặc thuốc, ba mẹ cần thông báo cho bác sĩ để được tư vấn chế độ dinh dưỡng phù hợp.

Cắt thắng lưỡi cho bé có đau không?

Cắt thắng lưỡi cho bé là một kỹ thuật đơn giản và an toàn. Thủ thuật cắt thắng lưỡi thường rất nhanh chóng, chỉ kéo dài từ 5 đến 10 phút, và bé sẽ tỉnh lại ngay sau khi hoàn thành mà không có cảm giác đau đớn. Tuy nhiên, sau phẫu thuật, bé có thể hơi khó chịu hoặc cảm thấy hơi đau nhẹ trong vài giờ đầu, nhưng tình trạng này sẽ dần giảm và có thể được kiểm soát bằng thuốc giảm đau theo hướng dẫn của bác sĩ.

Nhìn chung, dị tật dính thắng lưỡi là một dị tật nhẹ và có cách xử trí đơn giản. Vì thế, khi phát hiện các dấu hiệu dính thắng lưỡi ở bé, mẹ đừng ngần ngại thăm hỏi ý kiến bác sĩ chuyên khoa của minh để được tư vấn thêm về tình trạng của bé. Mẹ đừng quên truy cập vào mục Chăm sóc bé để tìm đọc những bài viết hữu ích khác, cũng như ghé thăm Góc chuyên gia khi có những câu hỏi cần giải đáp nhé! 

>> Chủ đề liên quan bố mẹ có thể quan tâm:

• Trẻ sơ sinh xì hơi nhiều có sao không? Bình thường hay bất thường?
• Bé bị đầy bụng và nôn: Nguyên nhân và cách xử trí hiệu quả
• Những triệu chứng sốt xuất huyết ở trẻ em và cách chữa trị

>> Nguồn tham khảo:

• https://www.nhs.uk/conditions/tongue-tie/
• https://www.webmd.com/children/tongue-tie-babies