Chăm sóc tầng sinh môn

Vết khâu tầng sinh môn bao lâu thì lành? Trong quá trình chuyển dạ, nếu tầng sinh môn giãn nở tốt sẽ giúp bé ra đời dễ dàng. Đối với một số trường hợp mẹ sinh con so đầu lòng, tầng sinh môn quá vững chắc sẽ dễ rách hoặc tổn thương. Để tránh trường hợp này, các y bác sĩ sản khoa sẽ giúp mẹ thực hiện phẫu thuật rạch tầng sinh môn. Vậy rạch tầng sinh môn có ảnh hưởng đến sức khỏe sinh sản của mẹ không và chăm sóc như thế nào? Mẹ hãy cùng tìm hiểu với Huggies trong bài viết dưới đây nhé!

> > Xem thêm: 

• Dấu hiệu trầm cảm sau sinh là gì? 
• Hướng dẫn chi tiết chăm sóc mẹ sau sinh đúng cách
• Trầm cảm sau sinh

Tầng sinh môn là gì?

• Tầng sinh môn là một phần mô nằm giữa hậu môn và âm hộ của nữ giới, ở khu vực giữa xương mu và xương cụt.
• Tầng sinh môn gồm đáy chậu và các bộ phận xung quanh, phụ trách nâng đỡ, bảo vệ các cơ quan trong vùng chậu.
• Tầng sinh môn đóng vai trò quan trọng trong việc đáp ứng nhu cầu sinh hoạt tình dục cũng như tiếp nhận tinh trùng.
• Đặc biệt, tầng sinh môn có vai trò rất quan trọng trong quá trình chuyển dạ của phụ nữ. Nếu tầng sinh môn giãn nở tốt, thai nhi sẽ được sinh ra dễ dàng và an toàn hơn.

Hình ảnh vết khâu tầng sinh môn bị lồi cục thịt (Nguồn: Sưu tầm)

Trường hợp nào sinh thường cần rạch tầng sinh môn?

Theo Dịch vụ Y tế Hoa Kỳ, rạch tầng sinh môn là một thủ thuật nhỏ trong ngành sản khoa thường được thực hiện khi:

• Mẹ khó sinh
• Mẹ có độ tuổi cao (ngoài 35 tuổi)
• Mẹ có bệnh nền hoặc bệnh lý trong thai kỳ (bệnh tim, tiểu đường thai kỳ,...)
• Mẹ có dấu hiệu suy thai
• Bé sinh non hoặc trường hợp đa thai
• Khi em bé ở vị trí ngược đầu
• Khi đường kính đầu của em bé quá lớn và không có thời gian cho đáy chậu giãn đủ.
• > > Xem thêm: 
• Lưu ý sinh thường, sinh mổ: Sinh con lần 2
• Táo bón sau sinh, mẹ nên điều trị như thế nào? 
• Trầm cảm sau sinh và cách điều trị trầm cảm sau sinh

Bác sĩ Bùi Thị Thu Hà cũng bổ sung thêm:

Thông thường, khi sanh, với các tầng sinh môn chắc, gây cản trở sổ thai thì thường các bác sỹ sẽ cắt tầng sinh môn ở vị trí 7 giờ để “nới rộng” tầng sinh môn theo hướng an toàn nhất. Nếu tầng sinh môn quá chật mà bạn không cắt, có thể sẽ rách theo nhiều hướng khác nhau, như lên trên chạm vào phần tiền đình - lỗ tiểu, hay xuống dưới gây rách cơ vòng- trưc tràng.

Trước khi tiến hành cắt tầng sinh môn, mẹ bầu sẽ được tiêm thuốc gây tê tại chỗ ở phần đáy chậu. Nếu đã tiêm gây tê màng cứng, thì mẹ không cần tiêm thêm thuốc tê nữa.

Thông thường, thủ thuật cắt tầng sinh môn không gây đau đớn quá nhiều nhờ tác dụng của thuốc gây tê tại chỗ hoặc chỉ cảm thấy nhói lên một chút do vết cắt xảy ra rất nhanh.

> >  Xem thêm: 

• Đau vùng kín sau sinh
• Quan hệ sau sinh thường bao lâu thì được? Cần lưu ý gì?
• Bí quyết chăm sóc sản phụ sau sinh mổ

Tã cao cấp Huggies Platinum Naturemade đạt chất lượng 5 sao từ Viện nghiên cứu Đức an toàn cho da bé sơ sinh (Nguồn: Huggies)

Các trường hợp rách tầng sinh môn khác nhau

Từ các cạnh da, lớp cơ bị tổn thương, người ta thường chia các mức độ vết rách tầng sinh môn được chia làm 4 như:

• Mức 1: có vết rách gây tổn thương da
• Mức 2: có vết rách ảnh hưởng đến vùng cơ
• Mức 3: có vết rách kéo dài dọc theo đáy chậu và vào đến hậu môn
• Mức 4: có vết rách kéo dài ảnh hưởng đến đáy chậu, hậu môn và cả mô ruột.

Những vết rách nhỏ ở âm đạo và đáy chậu thì có thể để tự lành. Có nhiều nghiên cứu so sánh về thời gian giữa việc để tự lành và việc khâu vá. Đồng thời, người ta cũng theo dõi mức độ đau đớn giữa 2 trường hợp. Có vẻ như khi may thì sẽ có cảm giác hơi đau hơn là trường hợp để tự lành.

Bác sĩ Bùi Thị Thu Hà cũng bổ sung thêm:

Với các rách tầng sinh môn độ 1 (chỉ rách niêm mạc và mô liên kết) hay độ 2 (rách niêm mạc, mô liên kết và lớp cơ ở dưới) thì vết thương sẽ lành khá nhanh. Sau khi xuất viện, các bác sỹ sẽ cho kháng sinh ngừa nhiễm trùng trong vòng 3-5 ngày. Nhưng bạn vẫn phải lưu ý vết thương có thể nhiễm trùng nếu bạn giữ vệ sinh không đúng cách, ví dụ như bạn để vi trùng trong phân, đường hậu môn nhiễm trùng ngược dòng, hay nếu vết thường còn rịn máu, bị máu tụ hay may sót, có “khoảng chết”…thì vết thương vẫn có khả năng nhiễm trùng tại chỗ, gây sưng nề vết thương, chảy mủ, mục chỉ, hở vết thương, khiến sản phụ thốn đau không thể ngồi được như bình thường.

Một số trường hợp hiếm hơn, có thể rách tầng sinh môn độ III (đứt cơ vòng hậu môn) hay độ IV (rách niêm mạc trực tràng) nhưng không phát hiện ra. Khi về nhà, sản phụ thấy đại tiện không tự chủ, hay thấy dò phân trong vết cắt may tầng sinh môn, âm đạo gây nhiễm trùng, dịch hôi… thì cần được theo dõi và điều trị càng sớm càng tốt. 

Nếu các nhiễm trùng không nặng, không lan đến các mô sâu thì các bác sỹ sẽ cho mẹ toa thuốc và hướng dẫn ăn uống, vệ sinh đúng cách, sau một thời gian vết thương sẽ tự đầy và liền lại.

Với các vết thương nhiễm trùng sâu lan đến các cơ và hoại tử, có mùi hôi, sản phụ buộc phải nhập viện để điều trị kháng sinh phối hợp, cắt lọc và khâu lại sau khi tình trạng nhiễm trùng ổn, vết thương sạch, có mô hạt. 

Cũng nhắc lại là, kết quả trên còn tùy vào sự khác biệt ở từng người như tỷ lệ chữa bệnh, ngưỡng đau và phương pháp sinh.

Hình ảnh vết khâu tầng sinh môn bị hở (Nguồn: Sưu tầm) 

> > Xem thêm: 

• Dấu hiệu sinh non, dọa sinh non - Nguyên nhân và cách điều trị
• Nên sinh mổ hay sinh thường, điều cần biết khi sinh mổ
• Cách ở cữ sau sinh khoa học mẹ cần biết

Khi nào mẹ cần được khâu vết rách tầng sinh môn?

• Các cạnh da không khớp tốt với nhau và có những vết lởm chởm.
• Nếu lớp cơ trong tầng sinh môn đã bị tổn thương.
• Nếu có rất nhiều máu từ những vết rách. Khâu giúp ngăn chảy máu và giúp mau lành hơn.

Phụ nữ mang thai thường dễ có nguy cơ mắc bệnh phụ khoa vì hàm lượng hormone trong cơ thể thay đổi. Hơn nữa môi trường âm đạo khi mang bầu cũng thường ẩm ướt hơn bình thường… Hãy cùng Huggies tìm hiểu về cách “Chăm sóc phụ khoa trong thai kỳ” nhé: 

Chỉ khâu tầng sinh môn bao lâu sẽ tự tiêu?

Chỉ khâu tầng sinh môn là loại chỉ tự tiêu sau một thời gian, không cần cắt tháo chỉ. Thời gian vết chỉ tự tiêu thông thường từ 1 - 2 tuần, nhưng thời gian này có thể dài hơn, tùy thuộc vào quá trình chăm sóc hậu phẫu tại nhà. Nếu sức khỏe sau sinh của mẹ tốt và quá trình chăm sóc vết khâu đúng chỉ định của các y bác sĩ thì vết chỉ tầng sinh môn của mẹ cũng sẽ tự tiêu nhanh, tử cung cũng sẽ hồi phục rất nhanh chóng.

Nguyên nhân và cách xử lý vết khâu tầng sinh môn bị bị sưng

Thủ thuật khâu tầng sinh môn 

Để quá trình sinh diễn ra thuận lợi, bác sĩ hoặc nữ hộ sinh sẽ rạch một được nhỏ tại tầng sinh môn. Khi thai nhi chào đời, bác sĩ sẽ tiến hành khâu lại. Sở dĩ bác sĩ không để cho rách tự nhiên vì sẽ khiến vết thương trở nên xấu hơn, sản phụ sẽ phải gặp những biến chứng chảy máu nguy hiểm. 

Bao lâu thì vết thương ở tầng sinh môn lành? 

Tuy vết thương ở tầng sinh môn chỉ dài khoảng 2 đến 4cm, nhưng lại nằm ở phần thịt mềm và khu vực thường ẩm ướt nên sẽ lâu lành hơn vết thương bình thường. Thời gian vết thương lành sẽ kéo dài từ 2 đến 3 tuần, đây cũng là khoảng thời gian vết thương sưng, khó chịu và đau đớn nhất. 

Vì sao vết thương tầng sinh môn bị đau, sưng? 

Vết thương ở tầng sinh môn bị sưng và đau từ 5 đến 7 ngày sau khi sinh là điều rất bình thường, vì đây là phản ứng của các vết thương liền da trở lại. Ngoài cảm giác đau, sưng ra thì các mẹ sẽ có cảm giác ngứa ngáy, khó chịu. 

Tuy nhiên, nếu sau vài tháng vẫn còn tình trạng sưng ở tầng sinh môn thì đây là những nguyên nhân chính: 

• Vết khâu bị tụ máu.
• Vết thương bị vi khuẩn xâm nhập và nhiễm trùng do không vệ sinh sạch sẽ. 
• Đáy quần bị cọ xát vết khâu do mặc quần lót quá chật.
• Bục vết khâu do ngồi sai tư thế, làm việc nặng hoặc vận động mạnh,...
• Quan hệ tình dục khi vết khâu chưa lành.

Cách xử lý vết khâu tầng sinh môn bị sưng

Với những trường hợp tầng sinh môn bị sưng bình thường, không đi kèm những dấu hiệu bất thường thì các mẹ hãy thực hiện những cách sau đây nhé: 

• Không quan hệ cho đến khi vết thương lành.
• Vận động nhẹ nhàng kích thích lưu thông máu sẽ giúp giảm sưng đỏ, nóng và đau ở vết thương. 
• Vệ sinh vùng kín đều đặn và sạch sẽ, đừng rửa sâu vào âm đạo.
• Tuyệt đối không sử dụng vòi xịt thẳng vào vết thương, tắm xong dùng khăn khô thấm xung quanh vùng kín. 
• Mặc đồ lót chất liệu mềm, thoáng mát

Nguyên nhân và cách xử lý vết khâu tầng sinh môn bị bị sưng (Nguồn: Sưu tầm)

Phụ nữ sau sinh đau tầng sinh môn thường như thế nào?

Nhiều phụ nữ cảm thấy đau, và sưng xung quanh khu vực đáy chậu sau khi sinh con với các dấu hiệu sau:

• Phụ nữ thường có cảm giác sưng và đau ở vùng hạ bộ sau khi sinh.
• Việc cắt tầng sinh môn hoặc rách mà cần khâu vết thương có thể gây ra rất nhiều khó chịu, đặc biệt là trong vài ngày đầu tiên sau khi sinh.
• Đi tiểu có thể rất đau đớn và gây ra một cảm giác châm chích.
• Đau tầng sinh môn có xu hướng cao điểm vào ngày thứ hai sau khi sinh và thường sẽ giảm trong vòng một tuần.
• Ngay cả khi không có dấu hiệu rõ ràng của chấn thương đáy chậu, vết xước nhỏ có thể gây ra đau nhức cho đến khi lành.
• Mất 4-6 tuần để đáy chậu hoàn toàn lành.

> > Xem thêm: 

• Những điều cần biết khi đi sinh, cần chuẩn bị những gì? 
• Chia sẻ kinh nghiệm đẻ thường cho mẹ 

Mẹo giúp mau lành vết khâu tầng sinh môn sau sinh

• Gói chườm lạnh sẽ giúp đáy chậu giảm sưng. Lý tưởng nhất là sử dụng trong 24-72 giờ đầu tiên, tùy thuộc mức độ giảm sưng. Có thể sử dụng hiệu quả một viên đá được bọc lại hoặc lấy một ngón tay của găng tay dùng một lần đổ đầy nước và sau đó đông lạnh. Cũng có thể cho đá vụn vào trong một túi nhựa nhỏ rồi phủ lên một miếng khăn ướt.
• Vệ sinh là vô cùng quan trọng và giúp giảm nguy cơ nhiễm trùng . Tắm ít nhất hai lần mỗi ngày, rửa vùng hạ bộ với xà phòng nhẹ hoặc rửa cơ thể, vỗ khô với một khăn mềm sạch hoặc khăn giấy dùng một lần.
• Khi có một chuyển động ruột, hỗ trợ đáy chậu và các vết khâu bằng cách giữ một băng vệ sinh trong vùng hạ bộ.
• Một số vật lý trị liệu sử dụng liệu pháp siêu âm trên đáy chậu giúp giảm sưng và đau. Phương pháp này thường được thực hiện 24-36 giờ sau khi sinh .
• Sau khi đi tiểu hoặc đi tiêu phải đảm bảo vệ sinh đúng cách. Cẩn thận lau từ phía trước về phía sau. Rất nên tắm sau khi đi tiểu, ngay cả khi chỉ cần rửa nửa dưới cơ thể.
• Không được tiết kiệm bằng cách sử dụng giấy vệ sinh rẻ kém chất lượng. Phải đảm bảo sử dụng thoải mái, chất lượng.
•  Giữ vùng hạ bộ khô và sạch sẽ. Tránh sử dụng bột phấn hoặc rửa nước thơm hoặc thuốc nước.
• Thay băng vệ sinh thường xuyên. Rửa tay là rất quan trọng để giảm thiểu nguy cơ nhiễm trùng.
• Nên tranh thủ nghỉ ngơi khi có thể. Đứng trong thời gian dài có thể dẫn đến sưng và tăng đau và khó chịu. Tương tự như vậy, ngồi ở một vị trí có thể dẫn đến tắc nghẽn máu trong khu vực âm đạo. Khi nằm xuống cố gắng nằm luân phiên mỗi bên và gác chân lên một cái gối .
• Tránh bị táo bón. Uống nhiều nước mỗi ngày, ít nhất 8 ly một ngày hoặc nhiều hơn nếu mẹ đang cho con bú và ăn một chế độ ăn uống giàu chất xơ và bao gồm trái cây, rau và protein mà tất cả sẽ giúp chữa lành các mô . Tránh gây căng thẳng vết khâu và sưng thêm. Tránh phải vội vã khi đi vào nhà vệ sinh.
• Khi ra khỏi giường thì không nên ngồi dậy mà nên bước xuống từ một phía. Điều này giúp tránh gây giãn vùng hạ bộ .
• Tập thể dục vùng sàn chậu càng sớm càng tốt sau khi em bé được sinh ra. Liên kết với các bộ phận vật lý trị liệu của bệnh viện phụ sản.
• Nếu thấy khó chịu khi đi tiểu, có thể thử đứng tắm trong vòi sen ấm hoặc đổ nước ấm lên vùng âm đạo khi mẹ đi tiểu. Cũng có thể dùng một chai nhựa chứa đầy nước ấm.
• Tránh quan hệ tình dục lại cho đến khi mẹ cảm thấy thoải mái và đáy chậu đã được chữa lành. Nhiều phụ nữ phải mất ít nhất sáu tuần cho vùng âm đạo và đáy chậu của họ lành và thấy thoải mái trở lại.

Cũng có người phải uống thuốc giảm đau trong tuần đầu tiên sau khi sinh. Do đó mẹ phải nhờ bác sĩ sản khoa tư vấn. Việc uống thuốc trong lúc cho con bú cần phải được cân nhắc cẩn thận về các loại, liều lượng.

Mẹo giúp mau lành vết khâu tầng sinh môn sau sinh (Nguồn: Sưu tầm) 

> > Xem thêm: 

• Bệnh vàng da trẻ sơ sinh
• Mẹ bị tiêu chảy khi mang thai có sao không?
• Sau khi sinh bao lâu thì có kinh trở lại?

Để mau lành tầng sinh môn, mẹ nên tránh:

• Tắm trong nước muối hoặc ngâm quá lâu trong nước nóng.
• Quan hệ tình dục trước khi đáy chậu đã hoàn toàn lành.
• Dùng túi nhiệt.
• Thuốc kháng sinh - trừ khi có hiện nhiễm trùng.
• Nâng đồ hoặc căng thẳng.
• Nâng những vật nặng, trẻ lớn nặng hoặc di chuyển đồ đạc.
• Tập thể dục mạnh mẽ, ngồi xổm hoặc bất kỳ chuyển động trong đó hai chân mà làm vùng hạ bộ cần phải kéo dài khi chưa lành hẳn. (Tham khảo:Tập thể dục sau sinh)
• Tiết kiệm băng vệ sinh. Việc giữ cho vùng hạ bộ sạch và khô là rất quan trọng, vì vậy nên thay thế miếng đệm mỗi 2-3 giờ hoặc thường xuyên hơn nếu chúng bị thấm ướt.

Cần lưu ý điều gì khi chăm sóc tầng sinh môn sau sinh?

• Cục máu đông xuất hiện sau khi ngồi hoặc nằm yên trong một thời gian dài. Đây là hiện tượng bình thường. Tuy nhiên, nếu xuất hiện nhiều hoặc tiếp tục tăng thì mẹ nên đến gặp bác sĩ.
• Đau nhiều ở vùng hạ bộ. Nhói, đau, đau bụng hay khó chịu liên tục mà không giảm thì tốt nhất cũng nên gặp bác sĩ.
• Tiết dịch âm đạo gây khó chịu hoặc có mùi hôi.
• Nếu đau liên tục, đau nhức hoặc bỏng rát khi mẹ đi tiểu. Điều này có thể là báo hiệu của nhiễm trùng đường tiết niệu.
• Cảm giác căng kéo đáy chậu làm cho di chuyển và đi bộ khó khăn.
• Phát sốt (có thể do nhiễm trùng). Phạm vi nhiệt độ bình thường là lên đến 37.3 độ C

Mẹ cần phải thực hiện hẹn gặp bác sĩ sản khoa sáu tuần sau khi em bé được sinh ra để được kiểm tra xem vùng hạ bộ đã lành chưa. Tuy nhiên, mẹ cũng có thể đến kiểm tra sớm hơn nếu có những biểu hiện khác thường hay cần giải đáp các lo ngại nhé.

Cần lưu ý điều gì khi chăm sóc tầng sinh môn sau sinh (Nguồn: Sưu tầm) 

> > Xem thêm: 

• Chăm sóc trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ tốt nhất
• Tổng hợp những điều cần biết khi mang thai
• Kinh nghiệm chăm sóc, giáo dục bé tập đi

Những câu hỏi thường gặp 

Sau khi khâu tầng sinh môn, khi nào được quan hệ bình thường trở lại ? 

Sau khi rạch tầng sinh môn, sinh con và khâu lại thì chị em cần 2 đến 3 tuần để vết thương lành lại. Chị em nên đợi khoảng 1 tháng để vết thương lành hẳn rồi hãy quan hệ lại bình thường. 

Dấu hiệu nào cho thấy vết khâu tầng sinh môn đang lành? 

Vết khâu tầng sinh môn bị sưng cũng là dấu hiệu vết khâu đang lành nên các mẹ không cần phải lo lắng. Có nhiều cách giúp vết thương mau lành như chườm lạnh, tập thể dục nhẹ nhàng hoặc uống thuốc giảm đau,...

Cách nhận biết vết thương tầng sinh môn bị  đứt chỉ và rách 

Đây là những dấu hiệu nhận biết vết thương tầng sinh môn bị rách hoặc đứt chỉ: 

• Mẹ có dấu hiệu sốt, ớn lạnh 
• Đau ở vùng bụng dưới 
• Có cảm giác nóng rát và đau ở bụng dưới 
• Không kiềm chế được khi mắc đại tiện, trung tiện 
• Ra cục máu đông hoặc chảy máu nhiều 

Nên nằm tư thế nào để tốt cho vết khâu ở tầng sinh môn ? 

Các chị em hãy hạn chế nằm ngửa vì lúc này trọng lực của cơ thể sẽ dồn hết lực lên hạ bộ, sẽ khiến bạn cảm thấy khó chịu và đau đớn. Lúc mới khâu tầng sinh môn, bạn hãy nằm nghiêng, tư thế này sẽ giúp giảm đau ở vùng đáy chậu, sẽ giúp máu lưu thông tốt và tránh được vô sinh. 

Vết khâu tầng sinh môn bị hở có tự lành được không? 

Thông thường, vết khâu sẽ tự lành trong 2 đến 3 tuần sau đó, chúng bắt đầu ổn định, phục hồi được cảm giác sau 1 tháng. Bạn hãy chăm sóc vết khâu tầng sinh môn cẩn thận để tránh được các biến chứng sau sinh. 

Vết khâu tầng sinh môn bao lâu thì cắt chỉ ? 

Tình trạng bình thường, vết thương tầng sinh môn sẽ liền sau khoảng 2 đến 3 tuần sau đó, chỉ khẩu sẽ tự động tiêu hủy nên không cần đi cắt chỉ. Và khoảng 1 tháng sẽ ổn định và trở lại bình thường. 

Tham khảo các vấn đề sau sinh với chuyên mục Chăm sóc sau sinh hoặc gửi câu hỏi về các Chuyên gia Huggies®

Để bé yêu luôn khoẻ mạnh, tham khảo chuyên mục  Chăm sóc trẻ sơ sinh hoặc tìm hiểu Bảng cân nặng trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ nhé!